नमस्कार मित्रांनो! आज आपण बघणार आहोत सातारा जिल्ह्यातील पर्यटन स्थळे.
 |
| सातारा जिल्ह्यातील पर्यटन स्थळे |
महाराष्ट्राच्या पश्चिम घाटाच्या सुळक्यात वसलेले सातारा जिल्हा हे पर्यटनासाठी नंदनवन आहे. इथे निसर्गाची अलौकिक सुंदरता आणि ऐतिहासिक भव्यता एकाच ठिकाणी अनुभवता येते.
सातारा जिल्ह्यातील पर्यटन स्थळे: Places To Visit In Satara
मी लक्ष, एक निसर्गप्रेमी आणि इतिहास उत्साही व्यक्ती आहे. मला वेगवेगळ्या ठिकाणी भटकणं आवडते. काही वर्षांपूर्वी मी सातारा जिल्ह्याला भेट दिली होती. त्यावेळी मी येथील अनेक आकर्षक पर्यटन स्थळांना भेट दिली आणि त्यांचे वैभव अनुभवले. या लेखात मी तुमच्यासोबत माझा तो अनुभव शेअर करणार आहे.
सातारा जिल्ह्यातील ९ पाहण्यासारखी पर्यटन स्थळे
१. कास पठार:
 |
| सातारा जिल्ह्यातील पर्यटन स्थळे |
साताऱ्यापासून सुमारे २५ किलोमीटर अंतरावर असलेले कास पठार म्हणजे निसर्गाची एक अद्भुत कलाकृती. हे पठार दरवर्षी सप्टेंबरच्या सुमारास विविध रंगांच्या फुलांनी नटून जाते.
कास पठार हे केवळ फुलांसाठीच प्रसिद्ध नाही तर ते युनेस्कोच्या जागतिक वारसास्थळाचा देखील भाग आहे. या पठारावरील विविध प्रकारची वनस्पती आणि प्राणी यांचे जतन करण्यासाठी हे केले गेले.
२. ठोसेघर धबधबा
 |
| सातारा जिल्ह्यातील पर्यटन स्थळे |
सातारा जिल्ह्यातील ठोसेघर धबधबा निसर्गाच्या सौंदर्याचा एक अप्रतिम नमुना आहे. सातारा शहरापासून केवळ २५ किलोमीटर अंतरावर असलेला हा धबधबा उंच कड्यावरून कोसळणाऱ्या पाण्याच्या प्रचंड धारा पाहण्याचा अनुभव देतो. हा धबधबा खासकरून मान्सूनमध्ये जून ते जुलै महिन्यात पाहण्यासारखा असतो.
ठोसेघर धबधब्यावर दोन टप्पे आहेत. पहिला टप्पा साधारण ११० मीटर उंचीवरून कोसळतो तर दुसरा टप्पा ३५० मीटर उंचीवरून कोसळतो. या धबधब्याच्या खाली तयार झालेले तलाव आनंदाने डुंबण्यासाठी आणि पोहण्यासाठी उत्तम आहेत.
ठोसेघर धबधब्यावर जाण्यासाठी सातारा रेल्वे स्थानकावर उतरून बसने तेथे पोहोचता येते. निसर्गाच्या सान्निध्यात वेळ घालवून, धबधब्याच्या थंड पाण्याचा अनुभव घेऊन थकवा दूर करण्यासाठी हा धबधबा उत्तम ठिकाण आहे.
३. भांबवली वजराई धबधबा
 |
| सातारा जिल्ह्यातील पर्यटन स्थळे |
भांबवली वजराई धबधबा हा भारतातील सर्वात उंच धबधबा असल्याचे म्हटले जाते. पश्चिम महाराष्ट्रातील सातारा जिल्ह्यात वसलेला हा धबधबा उंच उभ्या दगडावरून कोसळतो आणि त्याची उंची तब्बल 1840 फूट (560 मीटर) आहे.
या धबधब्याच्या सौंदर्याबरोबरच त्याचे धार्मिक महत्त्वही आहे. मराठी संत समर्थ रामदास स्वामींनी या डोंगरावर तीन पावलांमध्ये चढाई केली होती अशी मान्यता आहे. अलीकडेच या धबधबाला “क” वर्ग पर्यटनाचा दर्जा देण्यात आला आहे.
४. अजिंक्यतारा किल्ला
 |
| सातारा जिल्ह्यातील पर्यटन स्थळे |
भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील सातारा शहरात, प्रतापगडाच्या पायथ्याशी उंचावर उभा ठाकलेला अजिंक्यतारा किल्ला, इतिहास आणि निसर्गाप्रेमींसाठी एक अविस्मरणीय ठिकाण आहे.
४४०० फूट उंचीवर, बामणोली रांगेवर भव्यपणे उभारलेला हा किल्ला, सातारा शहराचे रत्न म्हणून ओळखला जातो. ६०० मीटर पसरलेला हा किल्ला, त्याच्या भव्य वास्तुकलेसाठी आणि परिसरातील मनोरम दृश्यांसाठी प्रसिद्ध आहे.
दुसरा भोजराजा यांनी बांधलेला हा किल्ला, अनेक राजवटींचा साक्षीदार आहे. शिलाहार, बहामनी, आदिलशाही आणि मराठा साम्राज्याचा भाग राहिलेला हा किल्ला, छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या जीवनातही महत्वाची भूमिका बजावतो.
किल्ल्यावरून दिसणारे सातारा शहराचे मनोरम दृश्य, डोंगराळ प्रदेशाची भव्यता आणि हिरवळीची समृद्धी यांमुळे हा किल्ला निसर्गप्रेमींसाठी स्वर्गच आहे.
सातारा शहरातून अनेक मार्गांनी तुम्ही अजिंक्यतारा किल्ल्यावर पोहोचू शकता.
एसटी बस: सातारा एसटी स्थानकावरून अदालत वाड्याकडे जाणाऱ्या बसने तुम्ही अदालत वाड्यापाशी उतरून किल्ल्यावर जाऊ शकता.
दुचाकी: तुम्ही दुचाकीनेही अजिंक्यतारा किल्ल्यावर पोहोचू शकता.
ट्रेकिंग: निसर्गरम्य वातावरणात ट्रेकिंगचा आनंद घेण्यासाठी तुम्ही पायीही गडावर जाऊ शकता.
५. चार भिंती
 |
| सातारा जिल्ह्यातील पर्यटन स्थळे |
सातारा शहराच्या मध्यभागी, अजिंक्यतारा किल्ल्याच्या पायथ्याशी, ‘चारभिंती’ हे एक भव्य स्मारक उभे आहे. हे स्मारक केवळ एक पर्यटनस्थळ नाही तर, मराठा साम्राज्याचा आणि स्वातंत्र्यलढ्याचा इतिहास जपणारे एक ऐतिहासिक वारसा आहे.
छत्रपती प्रतापसिंह महाराजांनी १८३० मध्ये बांधलेली चारभिंती, मराठा राजघराण्यातील स्त्रियांना विजया दशमीच्या मिरवणुकीचे दर्शन घेण्यासाठी बांधण्यात आली होती. या ठिकाणाला ‘नजर महाल’ म्हणूनही ओळखले जात होते.
१८५७ च्या स्वातंत्र्यलढ्यात हुतात्मा झालेल्या वीरांच्या स्मृतिप्रीत्यर्थ या स्मारकाची उभारणी १८५८ मध्ये करण्यात आली. चारही बाजूंनी भिंती आणि मधोमध एक स्तंभ असलेले हे स्मारक, हुतात्म्यांच्या बलिदानाचे प्रतीक आहे.
इंग्रजांविरुद्धच्या पहिल्या स्वातंत्र्य संग्रामाच्या १०० व्या वर्षपूर्तीला, २००१ मध्ये चारभिंतीचे नूतनीकरण करण्यात आले. आज, हे स्मारक सातारा शहराचे एक लोकप्रिय पर्यटनस्थळ बनले आहे. अजिंक्यतारा किल्ल्याला भेट देणाऱ्या पर्यटक हे स्मारक नक्कीच पाहतात.
चारभिंती केवळ पर्यटकांसाठीच नाही तर, सातारा आणि आसपासच्या तरुणांसाठीही एक विशेष आकर्षण आहे. अनेक लोक येथे रोज फिरायला येतात आणि या ऐतिहासिक वास्तूचा आनंद घेतात.
चारभिंती, हे केवळ एक स्मारक नाही तर, मराठा साम्राज्याचा आणि स्वातंत्र्यलढ्याचा इतिहास जपणारे एक प्रेरणादायी स्थळ आहे. सातारा शहरात भेट देणाऱ्या प्रत्येकाने हे स्मारक नक्कीच पाहायला हवे.
६. संगम माहुली
 |
| सातारा जिल्ह्यातील पर्यटन स्थळे |
सातारा शहरापासून चार किलोमीटर अंतरावर, कृष्णा आणि वेण्णा नद्यांच्या संगमावर वसलेले संगम माहुली हे गाव, मराठा इतिहासाच्या खुणा आणि धार्मिक वारशाचे अद्भुत मिश्रण आहे.
नद्यांच्या संगमामुळे गाव दोन भागांमध्ये विभागले गेले आहे – अलीकडे ‘संगम माहुली’ आणि पलीकडे ‘क्षेत्र माहुली. छत्रपती शाहू महाराज आणि महाराणी ताराबाई यांच्या समाधी संगम माहुली येथे नदीच्या काठावर आहेत.
अठराव्या शतकात, प्रतिनिधी घराण्याने नदीच्या काठावर एकूण दहा मंदिरे बांधली. त्यापैकी, विश्वेश्वराचे मंदिर वेण्णा नदीच्या दक्षिण काठावर, कृष्णा आणि वेण्णा नद्यांच्या संगमस्थानावर आहे.
- सातारा गॅझेटिअरनुसार, हे मंदिर १७३५ मध्ये श्रीपतराव पंत प्रतिनिधी यांनी बांधले.
- दगडी बांधकाम आणि नदीच्या बाजूने प्रवेश असलेले प्रशस्त दगडी पायऱ्या.
- तारकाकृती असलेले गर्भगृह, अंतराळ आणि सभामंडप अशी रचना.
- गर्भगृहातील शिवपिंडीवर पितळेचे आवरण आणि गर्भगृहाच्या उंबरठ्यावर कोरलेले कीर्तिमुख.
- चार स्तंभांवर आधारलेले अंतराळ आणि तिन्ही बाजूंनी मोकळा असलेला सभामंडप.
- देवकोष्टकात गणपती आणि महिषासुरमर्दिनी यांच्या मूर्ती आणि सभामंडपात मोठी घंटा.
- विटांचे शिखर आणि त्यावर चुन्याचा गिलावा, अनेक देवकोष्टकांसह.
- मंदिरासमोर नंदीमंडप आणि त्यावर अष्टकोनी शिखर.
इतिहास आणि धर्माचा मिलाफ, शांतता आणि निसर्गरम्य वातावरण, या गावाला भेट देण्यासाठी आणि इतिहासाची आणि धार्मिक वारशाची अनुभूती घेण्यासाठी हे निश्चितच एक उत्तम ठिकाण आहे.
७. मायणी पक्षी अभयारण्य
 |
| सातारा जिल्ह्यातील पर्यटन स्थळे |
सातारा जिल्ह्यातील मायणी गावात, निसर्गाच्या कुशीत विसावलेले मायणी अभयारण्य, पक्षीप्रेमींसाठी स्वर्गच आहे. 65 किलोमीटर अंतरावर असलेले हे अभयारण्य, निसर्गप्रेमींसाठी आकर्षणाचे केंद्र आहे.
मायणी गावाजवळ कानकाया नाल्यावर बांध बांधून तयार झालेले तळे, विविध प्रकारच्या पक्ष्यांसाठी आश्रयस्थान बनले. निसर्गाच्या अनुकूल परिस्थितीमुळे 1987 मध्ये मायणी पक्षी अभयारण्याची स्थापना झाली.
1080 एकर क्षेत्रफळ असलेले हे अभयारण्य, पक्ष्यांच्या किलबिलाटाने गूंजत असते. पक्षी हे माणसाचे आणि शेतकऱ्याचे मित्र आहेत, आणि पिकांचे रक्षण करतात.
फ्रेंड्स ऑफ नेचर नावाची संस्था 1983 पासून पक्ष्यांच्या संरक्षणासाठी कार्यरत आहे. 20 ते 25 हजार पक्ष्यांच्या 85 प्रजाती या अभयारण्यात नोंदवल्या गेल्या आहेत. रोहित, बदक, हळद-कुंकू, कापशी घार, गरुड, ससाण, खंड्या, कवड्या, राखी बगळा, वंचक यांसारख्या अनेक पक्ष्यांची नयनरम्य दृश्ये येथे पाहायला मिळतात.
विविध प्रकारची झाडे, झुडपे, वन्य प्राणी, जलचर प्राणी आणि सरपटणारे प्राणी या अभयारण्यात आढळतात. हनुमान वानर, काळ्या तोंडाचे वानर हे या ठिकाणचे मुख्य आकर्षण आहेत.
ब्रिटिशकालीन तलाव आणि पक्षी आश्रयस्थान असल्याने, मायणी अभयारण्याला ऐतिहासिक महत्त्व प्राप्त आहे.
पक्षीप्रेमींसाठी हे अभयारण्य स्वर्गच आहे. निसर्गाचे सौंदर्य अनुभवण्यासाठी आणि पक्ष्यांचे मनमोहक दर्शन घेण्यासाठी पर्यटक मोठ्या संख्येने येथे भेट देतात.
मायणी अभयारण्य, निसर्गाच्या रम्यतेने नटलेले हे ठिकाण, पर्यटकांना निश्चितच मोहित करेल.
८. प्रतापगड किल्ला
 |
| सातारा जिल्ह्यातील पर्यटन स्थळे |
प्रतापगड, भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील एक अद्भुत किल्ला, ज्याच्या भव्यतेने अनेकांचे मन मोहित केले आहे. शिवकालीन इतिहासाची साक्ष देणारा हा किल्ला, आपल्या भव्य वास्तुकलेसाठी आणि परिसरातील मनोरम दृश्यांसाठी प्रसिद्ध आहे.
वाहनतळावरून, आपण थेट पायवाटेने गडाच्या दक्षिणेच्या टेहळणी बुरुजाकडे जाऊ शकतो. थोड्याच वेळात आपण पश्चिमाभिमुख महादरवाज्यावर पोहोचाल. शिवकालीन परंपरेनुसार, हा दरवाजा सूर्यास्तानंतर बंद आणि सूर्योदयापूर्वी उघडला जातो.
महादरवाज्यातून आत प्रवेश करताच, आपल्या उजव्या हाताला चिलखती बांधणीचा बुरूज दिसतो. थोड्या पायऱ्या चढून आपण भवानी मंदिराकडे जाऊ शकतो. मंदिरात भवानीमातेची सुंदर मूर्ती आहे, जी महाराजांनी नेपाळमधील गंडकी नदीतून शाळिग्राम शिळा आणून बनवली. मूर्तीशेजारी शिवलिंग आणि सरसेनापती हंबीरराव मोहिते यांची तलवार आहे.
भवानी मंदिरासमोरून बालेकिल्ल्याकडे जाताना आपल्याला हनुमान मंदिराची भेट होते. पुढे, बालेकिल्ल्याचे प्रवेशद्वार ओलांडल्यानंतर आपण केदारेश्वर महादेवाच्या मंदिराजवळ पोहोचाल. मंदिरात भव्य शिवलिंग आहे आणि मंदिराशेजारी प्रशस्त सदर आहे. किल्ल्याच्या बुरुजावरून आजूबाजूला पाहिल्यास मोठमोठे पर्वत दिसतात, ज्यांचे वेगवेगळे वैशिष्ट्ये आहेत.
राजमाता जिजाबाईंचा वाडा आणि शिवाजी महाराजांचा पुतळा
केदारेश्वर मंदिराच्या मागील बाजूस राजमाता जिजाबाईंच्या वाड्याचे अवशेष आहेत. येथे, आपल्याला शिवाजी महाराजांचा अश्वारूढ पुतळा दिसतो. पूर्वी याच ठिकाणी राजांचा राहता वाडा होता.
पुतळ्याशेजारी शासकीय विश्रामधाम आहे. या बागेतून आपण तटबंदीवरून फेरफटका मारू शकता आणि खोऱ्याचे विहंगम दृश्य पाहू शकता.
भवानी मंदिर आणि इतिहास
भवानी मंदिराच्या नगरखान्याची खिडकी उघडून पाहिल्यास देवीचा चेहरा दिसतो. शिवाजी महाराजांनी या देवीसाठी रोज सनई चौघडा वाजविण्याची प्रथा सुरू केली होती. मंदिरात सभामंडप आणि नगारखाना आहे.
किल्ल्याची रचना
विमानातून पाहिला तर प्रतापगडाचा आकार फुलपाखरासारखा दिसतो. १४०० फूट लांबी आणि ४०० फूट रुंदी असलेला हा किल्ला इतर गडांपेक्षा उत्तम प्रकारे तटबंदीने युक्त आहे. बालेकिल्ल्याच्या ईशान्येकडील तळींमधून कोयनेचे खोरे मनोरम दिसते. या ठिकाणी पोहोचल्यावर प्रतापगडाची फेरी पूर्ण होते.
प्रतापगड केवळ वास्तुकले आणि निसर्गाच्या सौंदर्यासाठीच प्रसिद्ध नाही तर त्याचे ऐतिहासिक महत्वही मोठे आहे. या किल्ल्यावर छत्रपती शिवाजी महाराजांनी १६५९ मध्ये आदिलशाही सरदार अफजलखान याचा वध केला. हा निर्णायक युद्ध मराठेशाहीच्या उदयासाठी एक निर्णायक क्षण ठरला.
पर्यटकांसाठी माहिती
प्रतापगड पर्यटकांसाठी एक अतिशय सुंदर ठिकाण आहे. येथे येण्यासाठी अनेक मार्ग उपलब्ध आहेत. महाबळेश्वर आणि माढ या ठिकाणांहून वाहनाने सहज पोहोचता येते. किल्ल्यावर जाण्यासाठी पायवाट आहे. चढाई करताना पाणी आणि आवश्यक तयारी बाळगणे आवश्यक आहे. किल्ल्यावर पिण्याचे पाणी आणि हलके पदार्थ मिळतात.
प्रतापगड हा केवळ किल्ला नसून तो इतिहास आणि निसर्गाच्या सौंदर्याचा संगम आहे. त्याच्या भव्य वास्तुकलेचा अनुभव घेणे आणि शिवाजी महाराजांच्या शौर्यगाथा ऐकत इतिहासात हरवून जाणे हा एक अविस्मरणीय अनुभव आहे.
९. कास तलाव
 |
| सातारा जिल्ह्यातील पर्यटन स्थळे |
सातारा शहराच्या जवळपास २५ किलोमीटर अंतरावर वसलेले कास तलाव, निसर्गरम्य सौंदर्य आणि शांततेसाठी प्रसिद्ध आहे. शांत पाणी, हिरवीगार परिसर आणि डोंगराळ प्रदेशाचा मनोरम दृश्य आपल्याला येथे अनुभवायला मिळते.
कास तलाव कृष्णा नदीच्या उगमाजवळ आहे. पावसाळ्यात नदीने भरलेला हा तलाव पर्यटकांना आकर्षित करतो. तलावात बोटिंगचा आनंद घेता येतो. तलावाभोवती असलेले पक्षी अभयारण्य पक्षी निरीक्षणासाठी उत्तम ठिकाण आहे.
कसे पोहोचायचे
सातारा शहरातून बस आणि टॅक्सीने सहज कास तलावावर पोहोचता येते. कास तलाव हे निसर्गरम्य सौंदर्य आणि शांततेसाठी प्रसिद्ध असलेले एक उत्तम पर्यटनस्थळ आहे.
या व्यतिरिक्त सातार्‍याजवळची पर्यटन स्थळे पण बघू शकता.
सातारा जिल्ह्याच्या आसपासच्या जिल्ह्यांमध्येही अनेक पर्यटन स्थळे आहेत. यामध्ये पंढरपूर, महाबळेश्वर, कोयनानगर आणि तारकापुरा यांचा समावेश आहे. सातारा जिल्ह्याला भेट देताना या जवळच्या ठिकाणीही तुम्ही सहज भेट देऊ शकता.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs)
सातारा जिल्ह्याला कसे जायचे?
सातारा जिल्ह्याला विमान, रेल्वे आणि रस्त्याने सहज पोहोचता येते. सर्वात जवळचे विमानतळ पुणे येथे आहे. सातारा रेल्वे स्थानक आहे आणि रस्त्यानेही मुंबई आणि पुणे येथून सहज जाता येते.
सातारा जिल्ह्यात कोणत्या वेळी भेट द्यावी?
सातारा जिल्ह्याला भेट देण्यासाठी जुलै ते मार्च हा उत्तम काळ आहे. या काळात हवामान थंड आणि सुखद असते.
निष्कर्ष
सातारा जिल्हा निसर्गप्रेमी, इतिहास उत्साही आणि धार्मिक पर्यटकांसाठी एक आदर्श ठिकाण आहे. येथील विविध पर्यटन स्थळांमुळे तुम्ही तुमच्या आवडीनुसार सहल करू शकता. सातारा जिल्ह्यात तुम्हाला निसर्गाची अलौकिक सुंदरता, ऐतिहासिक वास्तू आणि धार्मिक स्थळांचा अनुभव मिळेल. त्यामुळे तुमच्या पुढच्या सहलीसाठी सातारा जिल्ह्याला नक्की भेट द्या.