कोकणातील पर्यटन स्थळे – Places To Visit In Konkan

कोकणातील पर्यटन स्थळे: मी स्वतः अमरावतीचा रहिवासी असून निसर्गाच्या प्रेमात पडलेला व्यक्ती आहे. दरवर्षी कोकणाच्या दर्शनाचा कार्यक्रम मी आखतोच. कोकण म्हणजे निसर्गाची एक अदभुत कलाकृतीच! डोंगरांच्या रांगांनी वेढलेले सुंदर समुद्रकिनारे, नद्यांचे विलोभनीय प्रवाह, हिरवगार शेती आणि ऐतिहासिक वास्तूंचा संगम कोकणात पाहायला मिळतो.

कोकण हा महाराष्ट्राच्या पश्चिम भागात अरबी समुद्राच्या किनाऱ्यावर वसलेला एक विस्तृत प्रदेश आहे. सह्याद्रीच्या डोंगररांगांच्या म скуट्ट्यात असलेल्या या भागांमध्ये निसर्गाचे मनमोहक सौंदर्य आणि समृद्ध इतिहास यांचा संगम पाहायला मिळतो. 

1. गणपतीपुळे (Ganpatipule)

कोकण म्हटलं की डोळ्यासमोर उभे राहतं ते म्हणजे गणपतीपुळे. समुद्रकिनारी वसलेलं हे गाव केवळ गणपतीच्या भव्य मंदिरासाठीच प्रसिद्ध नाही तर त्याचा समृद्ध इतिहास आणि नयनरम्य निसर्गरम्यता यांसाठीही प्रसिद्ध आहे.

सुमारे १६०० वर्षांपूर्वी अस्तित्वात आलेलं हे गणपती मंदिर स्वयंभू आहे आणि त्याचं पश्चिम द्वार हे याचं वैशिष्ट्य आहे. पांढऱ्या वाळूचा सुंदर समुद्रकिनारा आणि गणपतीचं पवित्र मंदिर यामुळे हे ठिकाण पर्यटकांसाठी आकर्षणाचं केंद्रबिंदू बनले आहे. मुंबई सेंट्रल वरून एस.टी., ट्रेन किंवा स्वतःच्या गाडीने गणपतीपुळेला सहज पोहोचता येतं.

गणपतीपुळे म्हटलं की डोळ्यासमोर येतं ते म्हणजे गणपतीचं प्राचीन मंदिर. पण आता या ठिकाणी पर्यटकांची संख्या वाढत असल्यामुळे हॉर्स रायडिंग, बोटिंग सारखे अनेक साहसी पर्यायही उपलब्ध आहेत. याव्यतिरिक्त, जवळपास असलेला जयगड किल्लाही पर्यटकांसाठी निश्चितच आकर्षक आहे.

गणपतीपुळे ला भेट देण्यासाठी उत्तम काळ म्हणजे ऑक्टोबर ते मार्च, जेव्हा हवामान थंड आणि सुखद असतं. तुम्ही गणपतीपुळेला भेट देण्याचा विचार करत असाल तर, खाली काही गोष्टी लक्षात ठेवा. गणपती मंदिरात दर्शनासाठी गर्दी होत असते त्यामुळे सकाळी लवकर किंवा संध्याकाळी उशिरा दर्शनासाठी जाणं चांगलं.
समुद्रकिनारी फिरताना सुरक्षाविषयक सूचनांचे पालन करा. स्थानिक संस्कृतीचा आदर करा आणि प्रदूषण टाळा.

गणपतीपुळे हे एक अविस्मरणीय ठिकाण आहे जिथे तुम्हाला इतिहास, निसर्ग आणि धार्मिकता यांचा संगम (कोकणातील पर्यटन स्थळे – Places To Visit In Konkan) अनुभवायला मिळेल. 

2. सिंधुदुर्ग किल्ला (Sindhudurg Fort)

सिंधुदुर्ग हा महाराष्ट्राच्या सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील अरबी समुद्रात छत्रपती शिवाजी महाराजांनी बांधलेला जलदुर्ग आहे.. किल्ला समुद्रात एका बेटावर बांधलेला असून येथे पोहोचण्यासाठी बोटीची व्यवस्था उपलब्ध आहे.

3. मालवण (Malvan)

सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील मालवण हे निसर्गरम्य आणि आकर्षक समुद्रकिनार स्थळ आहे. येथील स्वच्छ सुंदर समुद्रकिनारा, ताज हवेली, निसर्गरम्य वातावरण, आणि कोकणी संस्कृती पर्यटकांना मोहित करते. 

4. तारकर्ली (Tarkarli Beach)

कोकणात पावसाळ्यात रम्य निसर्गाचा आनंद घेण्यासाठी अनेक ठिकाणं प्रसिद्ध आहेत. पण जर तुम्हाला रोमांच आणि निसर्गाचा मिलाफ हवा असेल तर तारकर्ली समुद्रकिनारा तुमच्यासाठी उत्तम पर्याय आहे. कोकण म्हटलं की डोळ्यासमोर उभं राहतात ते हिरवीगार डोंगर, नारळाची झाडं आणि स्वच्छ समुद्रकिनारे. आणि याच सुंदर समुद्रकिनाऱ्यांमध्ये तारकर्लीचा समुद्रकिनारा आता विशेष प्रसिद्धी मिळवत आहे.

तारकर्ली का प्रसिद्ध आहे?

स्कुबा डायव्हिंग: तारकर्ली हा कोकणातील पहिला आणि सर्वात प्रसिद्ध स्कुबा डायव्हिंग स्पॉट आहे. येथे तुम्हाला विविध प्रकारच्या रंगीबेरंगी मासे, प्रवाळ खडक आणि इतर अनेक समुद्री जीवांचे दर्शन घडू शकेल.

5. कशेळी, कनकादित्य मंदिर (Kankaditya Mandir)

रत्नागिरी जिल्ह्यातील कशेळी गावात, निसर्गरम्य समुद्रकिनारी वसलेले कनकादित्य मंदिर, सूर्यदेवाचे एक अद्भुत मंदिर आहे. पावस आणि राजापूर या दोन्ही शहरांपासून ३० किलोमीटरच्या आत असलेले हे मंदिर, सूर्यदेवोपासनेसाठी प्रसिद्ध आहे.

१२९३ मध्ये, अल्लाउद्दीन खिलजीच्या हल्ल्यापासून प्रभासपट्टणच्या सूर्यमंदिरातील काही मूर्ती कशेळी गावात आणल्या गेल्या. कनकाबाई नावाची गणिका, स्वप्नात सूर्यदेवाचा संदेश ऐकून, मूर्ती गावात आणून मंदिर बांधते. कनकाबाईच्या नावावरून, मंदिराला कनकादित्य हे नाव मिळते.

मंदिराची वैशिष्ट्ये:

• काळ्या पाषाणात, समुद्रापासून १५ फूट उंचीवर नैसर्गिक गुहा तयार झाली आहे.
• ३०० पेक्षा जास्त माणसांची बसण्याची क्षमता असलेली ही गुहा, सूर्यास्तासाठी प्रसिद्ध आहे.
• महाराष्ट्र पर्यटन विभागाने, सूर्यास्ताचे मनोरम दृश्य पाहण्यासाठी सनसेट पॉइंट विकसित केले आहे.

कनकादित्याची मूर्ती सापडलेली गुहा, ‘देवाची खोली’ म्हणून ओळखली जाते. अत्यंत अवघड असलेल्या या गुहेत जाण्यासाठी गावातील माहितगाराची मदत घेणे आवश्यक आहे. कनकादित्य मंदिर, निसर्गरम्य सौंदर्य आणि ऐतिहासिक महत्त्वाचे संगम आहे. सूर्यदेवोपासक आणि साहसी पर्यटकांसाठी हे मंदिर निश्चितच आकर्षणाचे केंद्र आहे.

6. हेदवी – गुहागर (Hedvi – Guhagar)

कोकण म्हणजे निळाभे पाणी, वाळूचा किनारा आणि नारळीच्या झाडांची रांग. या सुंदर कोकणात गुहागर हे छोटसं खेडे रत्नासारखं चमकतं. रत्नागिरी जिल्ह्यातील हे गाव खासकरून त्याच्या निर्मळ किनाऱ्यासाठी आणि हापूस आंब्यांसाठी प्रसिद्ध आहे.

गुहागरची समुद्रकिनारे स्वच्छ आणि सुंदर आहेत. पाण्याच्या लाटांचा सु soothing आवाज आणि वाळूत पाय पडण्याची अनुभूती मनाला प्रसन्न करते. किनाऱ्यावर बसून सूर्यास्त पाहणं हा अनुभव अविस्मरणीय आहे.

गुहागरमध्ये फक्त किनाराच नाही तर पाहण्यासारखं बरंच काही आहे. येथील व्याडेश्वर मंदिर हे ऐतिहासिक स्थळ आहे. निसर्गप्रेमींसाठी निवळी हे पक्षी निरीक्षण केंद्र एक उत्तम पर्याय आहे.

गुहागरात कसे पोहोचावं?

गुहागरपर्यंत पोहोचण्यासाठी अनेक मार्ग आहेत. जवळचं रेल्वे स्थानक चिपळून आहे. चिपळून स्टेशनवरून तुम्ही रिक्षा, एसटी किंवा स्वतःची गाडी करून गुहागरला पोहोचू शकता. मुंबई आणि पुण्याहूनही गुहागरला थेट बसेस आहेत.

गुहागरला भेट देण्यासाठी ऑक्टोबर ते मे हा उत्तम वेळ आहे. या काळात हवामान सुखद असतं आणि समुद्र शांत असतो. गुहागर हे कोकणाच्या सौंदर्याचा एक छोटासा नमुना आहे. येथील किनारे, मंदिरे, निसर्गसौंदर्य आणि चविष्ट पदार्थ तुमच्या सहलीला अविस्मरणीय बनवतील.

7. श्रीवर्धन – हरिहरेश्वर (Shrivardhan – Harihareshwar)

महाराष्ट्राच्या रायगड जिल्ह्यात, सावित्री नदीच्या मुखावर वसलेले हरिहरेश्वर हे गाव, दक्षिण काशी म्हणून प्रसिद्ध आहे. एका बाजुला हिरवीगार डोंगराळ रांग, तर दुसऱ्या बाजुला नयनरम्य समुद्रकिनारा आणि रुपेरी वाळू, असं अद्भुत नैसर्गिक सौंदर्य असलेलं हे तीर्थक्षेत्र, शांतता आणि आध्यात्मिकतेचा अनुभव देतं.

हरिहरेश्वर मध्ये चार प्रमुख मंदिरे आहेत:

हरिहरेश्वरला कसे पोहोचावे:

मुंबई आणि पुणे सारख्या प्रमुख शहरांमधून एसटी बस आणि खाजगी वाहनांनी हरिहरेश्वरला सहज पोहोचता येतं. पुण्यातून तीन मार्ग उपलब्ध आहेत:मिळशी आणि भोर मार्गे महाड वाई मार्गे महाबळेश्वर जवळचं रेल्वे स्टेशन माणगाव आहे.

हरिहरेश्वरला भेटीसाठी उत्तम वेळ:

ऑक्टोबर ते मार्च हा हरिहरेश्वरला भेटीसाठी उत्तम काळ आहे. या काळात हवामान थंड आणि सुखद असतं आणि समुद्र शांत असतो.

हरिहरेश्वर हे धार्मिक स्थळ असण्यासोबतच निसर्गरम्य पर्यटन स्थळही आहे. शांतता आणि आध्यात्मिक अनुभव घेण्यासाठी आणि निसर्गाच्या सौंदर्याचा आनंद घेण्यासाठी हे ठिकाण आदर्श आहे.

8. आरे वारे समुद्रकिनारा (Are-Ware)

रत्नागिरी म्हटलं की डोळ्यासमोर उभे राहतात ते हिरवेगार डोंगर, नारळाची झाडं आणि शांत समुद्रकिनारे. आणि याच सुंदर समुद्रकिनाऱ्यांमध्ये आरे-वारे बीच आता विशेष प्रसिद्धी मिळवत आहे.

आरे-वारे बीच का प्रसिद्ध आहे?

शांतता आणि स्वच्छता: आरे-वारे बीच त्याच्या शांतता आणि स्वच्छतेसाठी प्रसिद्ध आहे. इथे तुम्हाला शहराच्या गजबजाटापासून दूर शांतता आणि निवांत क्षणांचा आनंद घेता येईल. समुद्रकिनारा आणि पाणीही अतिशय स्वच्छ आहे, ज्यामुळे तुम्हाला पोहण्याचा आणि इतर जलक्रीडांचा आनंद घेता येईल.

आरे-वारे बीचवर कसे पोहोचावे?

आरे-वारे बीच रत्नागिरी शहरापासून 20 किलोमीटर अंतरावर आहे. तुम्ही येथे बस, टॅक्सी किंवा स्वतःच्या वाहनाने पोहोचू शकता. आरे-वारे बीचला भेट देण्यासाठी ऑक्टोबर ते मार्च हा उत्तम काळ आहे. या काळात हवामान थंड आणि सुखद असतं आणि समुद्र शांत असतो.

9. रायगड किल्ला (Raigad Fort)

महाराष्ट्राची शान म्हटली की डोळ्यासमोर उभे राहतात ते भव्य आणि ऐतिहासिक किल्ले. आणि याच किल्ल्यांपैकी रायगड हा सर्वात महत्त्वाचा आणि प्रसिद्ध किल्ला आहे. छत्रपती शिवाजी महाराजांनी स्थापन केलेला रायगड हा केवळ एक किल्ला नाही तर मराठा साम्राज्याचा आणि शिवाजी महाराजांच्या स्वराज्याचा प्रतीक आहे.

रायगड किल्ल्याचं वैशिष्ट्य:

भव्य वास्तुकला: रायगड किल्ल्याची वास्तुकला अतिशय भव्य आणि आकर्षक आहे. किल्ल्यावर अनेक दरवाजे, बुरुज, वाडे आणि महल बांधले गेले आहेत. यापैकी रायगडावरील राजवाडा, जगदीश्वर मंदिर आणि समाधीस्थळ हे विशेष प्रसिद्ध आहेत.

रायगडावर कसे पोहोचावे:

मुंबई, पुणे आणि ठाणे या शहरांपासून रायगडावर एसटी बसेस उपलब्ध आहेत. तुम्ही स्वतःचं वाहन चालवून किंवा टॅक्सीने रायगडावर पोहोचू शकता. तुम्ही इतिहासप्रेमी असाल, निसर्गरम्य ठिकाणी भेटीला जायला आवडत असेल किंवा साहसी उपक्रमांचा आनंद घेत असाल तर रायगड तुमच्यासाठी एक उत्तम ठिकाण आहे.

टीप: रायगड किल्ल्याला भेट देण्यासाठी वर्षभर चांगला काळ आहे. पण पावसाळ्यात (जून ते सप्टेंबर) जाणं टाळणं चांगलं.

10. किहिम समुद्रकिनारा (Kihim Beach, Alibaug)

अलिबागच्या शांत आणि मनमोहक वातावरणात वसलेला किहीम समुद्रकिनारा आपल्या स्वच्छतेसाठी आणि नयनरम्य सौंदर्यासाठी प्रसिद्ध आहे. कान्होजी आंग्रे यांच्या अखत्यारीत असताना किहीमला विशेष प्रसिद्धी मिळाली आणि शिवरायांच्या काळात हा समुद्रकिनारा नौदलासाठी महत्त्वपूर्ण ठिकाण मानला जात होता. आजकाल अनेक पर्यटक किहीमला भेट देतात आणि इथल्या शांत वातावरणात सुखद वेळ घालवतात.

किहीमची वैशिष्ट्ये:

पांढरी आणि मऊ वाळू: किहीम समुद्रकिनाऱ्याची वाळू अतिशय मऊ आणि पांढरी आहे. पायांमध्ये वाळू घालून चालणं हा किहीममधील एक अविस्मरणीय अनुभव आहे.

किहीमला कसे पोहोचावे:

• मुंबईतून: मुंबईतून एसटी बस आणि फेरीने किहीमला पोहोचता येतं.
• पुण्यातून: पुण्यातून एसटी बसने किहीमला पोहोचता येतं.
• खाजगी वाहनाने: तुम्ही स्वतःचं वाहन चालवून किहीमला पोहोचू शकता.

किहीमला भेट देण्यासाठी उत्तम वेळ: ऑक्टोबर ते मार्च हा किहीमला भेट देण्यासाठी उत्तम काळ आहे. या काळात हवामान थंड आणि सुखद असतं आणि समुद्र शांत असतो.

कोकणाच्या सहलीसाठी काही टिप्स (Tips for Konkan Tour)

कोकणाची सहल कोणत्याही हंगामात करता येते. पण हिवाळा (नोव्हेंबर ते फेब्रुवारी) हा हंगाम समुद्रकिनारा आणि निसर्गाचा आनंद घेण्यासाठी उत्तम पर्याय आहे.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (Frequently Asked Questions)

प्रश्न 1: कोकणाला पोहोचण्यासाठी सर्वोत्तम मार्ग कोणता आहे?

उत्तर: कोकण रस्ते, रेल्वे, आणि हवाई मार्गाने सहज पोहोचता येते. मुंबई, पुणे, आणि बंगळुरू यासारख्या प्रमुख शहरांपासून कोकणसाठी रस्ते आणि रेल्वेची सोय आहे. कोकण विमानतळ हे सिंधुदुर्ग आणि रत्नागिरी जिल्ह्यात आहेत.

प्रश्न 2: कोकणात रहाण्याची उत्तम ठिकाणे कोणती आहेत?

उत्तर: कोकणात रहाण्याची उत्तम ठिकाणे तुमच्या बजेट आणि आवडीनुसार निवडता येतात. गणपतीपुळे, मालगुंड, दापोली, श्रीवर्धन, आणि रत्नागिरी शहरात अनेक बजेट हॉटेल्स, गेस्टहाऊसेस, आणि रिसॉर्ट्स उपलब्ध आहेत.

प्रश्न 3: कोकणात जाण्याचा उत्तम कालावधी कोणता?

कोकणची हिरवाई, निळाशार समुद्र आणि मस्त हवा यांचा आस्वाद घेण्यासाठी अनेक जण वर्षभर आतुरते असतात. पण कोकणात जाण्याचा खरं तर एकच उत्तम कालावधी नाही तर दोन-तीन पर्याय आहेत. तुमच्या आवडी आणि सहलीच्या उद्देशानुसार तुम्ही वेगवेगळ्या काळात कोकणात जाऊ शकता.

प्रश्न 3: मुंबईहून कोकणात जायला साधारण किती वेळ लागतो?

गाडीने प्रवास करताना मुंबईहून कोकणच्या अलिबागसारख्या जवळच्या ठिकाणी जायला 3 ते 4 तास लागू शकतात. तर, रत्नागिरीसारख्या थोड्या दूरच्या ठिकाणी जायला 6 ते 7 तास लागू शकतात. तुम्ही एसटी बसने प्रवास करत असाल तर गाडीपेक्षा थोडा जास्त वेळ लागू शकतो.मुंबई आणि कोकण दरम्यान अनेक ट्रेन्स चालतात. तुम्ही ट्रेन निवडली तर जायला लागणारा वेळ गाडीइतकाच असतो किंवा कमीही असू शकतो. कोकणात जाण्यासाठी जलमार्ग देखील उपलब्ध आहे.